Savremene gradske sredine vrlo često s ponosom ističu tragove istorijskih građevina na svojim prostorima. Ne samo kao oblik sećanja na prošla vremena već i kao prožimanje različitih estetskih i arhitektonskih formi i utisaka jednog grada. U nameri da se slojevitost i raznolikost utkaju u ukupnu njegovu strukturu, s pažnjom se donose odluke o najboljem načinu predstavljanja takvih celina. Nažalost, u nekim sredinama vrednost takvih građevina nije prepoznata pa su neadekvatnim odnosom prema njima skoro prepuštene zubu vremena.
Stari gradovi, sa svrhom da odole osvajačkim pohodima, opasivani su s jednim do dva obruča visokih zidina između kojih su se često nalazili i kanali s vodom. Strateški, obično građeni na uzvišenim tačkama, danas kao da dominiraju nad širokim gradskim vizurama. Iz savremene perspektive, male opasane celine predstavljale su svojevremeno istorijski važne sredine. Pod uticajem vremena i istorijskih okolnosti, vrlo retko se sreću takva utvrđenja u svom izvornom izdanju. Autentičnost njihovog današnjeg izgleda posledica je posvećenosti tih sredina da izgrade, rekonstruišu i očuvaju ove ambijente i time na najbolji način približe doživljaj i atmosferu nekadašnjeg života.
Danas su to verovatno najposećenije odrednice u turističkim pohodima. Doživljaj provlačenja uskim krivudavim ulicama, uz postojanje tradicionalnih građevinskih materijala i formi, ostavlja vrlo snažan utisak na posetioce, izmeštajući ih iz atmosfere prepoznatljivih gradskih ambijenata. Primeri ozbiljnih rekonstrukcija, pa čak i ponovne gradnje prema autentičnim projektima, govore o važnosti i posvećenosti u očuvanju takvih sredina.
Tim prostorima često dominiraju javni, religijski, kulturni i elitni sadržaji poput crkava, muzeja, galerija, hotela, restorana, odabranih trgovina. Takvi sadržaji svojim programom privlače veliku posećenost, doprinoseći utisku živog gradskog jezgra, a samim tim omogućavaju rentabilnost i održavanje tih ambijentalnih celina.
I na našem je podneblju burna istorija za sobom ostavila tragove mnogobrojnih građevina. Izraženom nebrigom i neshvatanjem pravih tradicionalnih vrednosti, to su uglavnom zapuštene sredine ili prostori pretvoreni u najbanalnije sadržaje, takozvane parkove. Obnovom i rekonstrukcijom takvog istorijskog blaga mogli bismo ozbiljno proširiti ponudu i obogatiti sadržaj, a samim tim obezbediti zapaženije mesto na turističkoj mapi ovog podneblja.
Tekst: arh. Uglješa Keković
Foto: Arhiva
*Aha magazin – maj / jun 2016, VIII broj