Posledice oružanih sukoba, borba za opstanak i potreba da se zaštite životi najbliže porodice najčešći su uzroci najveće migrantske krize koja je zadesila svet u novijoj istoriji. Iako je Balkan vekovima bio trusno područje, u prethodnim mesecima mogao se steći utisak da tolerancija i razumevanje problema prouzrokovanih ratnim dejstvima nije karakterisalo okolne zemlje. Štaviše, možda su stanovnici naše zemlje u većoj meri od drugih ukazali pomoć i pokazali razumevanje situacije u kojoj se nalaze gosti koji privremeno borave kod nas.
Građani nisu u dovoljnoj meri ni upoznati s procedurama prilikom ulaska stranaca na teritoriju Republike Srbije i njihovim pravima. Naime, prilikom ulaska u zemlju, stranac koji je izrazio nameru da traži azil u Srbiji ima pravo da bude informisan o svojim pravima i obavezama tokom celog postupka azila, da koristi besplatnu pravnu pomoć i zastupanje od strane UNHCR-a i nevladinih organizacija čiji su ciljevi i delovanje usmereni na pružanje pravne pomoći izbeglicama. Prilikom granične kontrole na ulasku u Srbiju ili unutar njene teritorije, stranac može usmenim ili pismenim putem da izrazi nameru da traži azil pred ovlašćenim policijskim službenikom MUP-a. Ukoliko je izrazio nameru da traži azil, stranac će se evidentirati i uputiti u Kancelariju za azil, odnosno u Centar za azil. Stranac je dužan da se nakon evidentiranja javi u roku od 72 sata ovlašćenom službeniku Kancelarije za azil, odnosno Centra za azil.
Evidentiranje stranaca od strane MUP-a obuhvata izdavanje propisane potvrde koja sadrži lične podatke koje je stranac dao o sebi ili se mogu utvrditi na osnovu raspoloživih isprava i dokumenata koje ima sa sobom. Na osnovu potvrde o evidentiranju koju izdaje MUP, stranac koji je izrazio nameru da traži azil ima pravo boravka u trajanju 72 sata. Prilikom registracije stranaca, službenik Kancelarije za azil vrši registraciju stranca i članova njegove porodice. To obuhvata utvrđivanje identiteta, fotografisanje, uzimanje otisaka prstiju i privremeno zadržavanje svih isprava i dokumenata koji mogu biti od značaja u postupku azila, o čemu se strancu izdaje potvrda. Po izvršenoj registraciji, strancu se izdaje lična karta za lica koja traže azil. Do donošenja konačne odluke o zahtevu za azil, u skladu sa zakonom utvrđenim garancijama, licima koja traže azil obezbeđuje se smeštaj i osnovni životni uslovi u Centru za azil, čija se sredstva za finansiranje obezbeđuju u budžetu Republike Srbije.
Poznajući prava migranata koji prolaze kroz našu zemlju, bolje razumemo teškoće u kojima se nalaze. Humanost nije stran pojam našim građanima koji, srećom, u pretežnom broju nesumnjivo pokazuju solidarnost i razumevanje problema s kojima se susreću migranti na putu kroz Srbiju.
Niste živeli sve dok ne učinite nešto za nekoga ko vam se nikada neće odužiti. (Džon Banjan)
*Autor: Advokat Milan Petrović